Phát biểu tại cuộc họp báo chung với Thủ tướng Đức Friedrich Merz đang ở thăm Israel, ngày 7-12, Thủ tướng Netanyahu cho biết ông sẽ có các cuộc thảo luận quan trọng với Tổng thống Mỹ Donald Trump vào cuối tháng này về cách đảm bảo hoàn thành giai đoạn hai của kế hoạch hòa bình. "Giai đoạn hai của kế hoạch chấm dứt chiến tranh ở Gaza của Mỹ đã gần kề, nhưng vẫn còn một số vấn đề then chốt cần được giải quyết, bao gồm cả việc liệu một lực lượng an ninh đa quốc gia có được triển khai hay không", nhà lãnh đạo Israel nói.

Trước đó, vào tháng 11, Văn phòng Thủ tướng thông báo Tổng thống Trump đã mời ông Netanyahu thăm Nhà Trắng "trong tương lai gần", dù thời điểm cụ thể của chuyến đi vẫn chưa được xác định. Ông Netanyahu nêu rõ sẽ bàn với Tổng thống Trump về phương án chấm dứt sự kiểm soát của Hamas tại Gaza. Lệnh ngừng bắn giữa Israel và Hamas đã bước sang tháng thứ hai, dù hai bên nhiều lần cáo buộc nhau vi phạm thỏa thuận. Theo ông Netanyahu, điều quan trọng là bảo đảm Hamas không chỉ tuân thủ lệnh ngừng bắn mà còn thực hiện "cam kết" liên quan đến quá trình giải giáp và phi quân sự hóa Gaza.

Những trở ngại

Gần hai năm kể từ sau cuộc tấn công ngày 7-10-2023 khiến hơn 1.200 người Israel thiệt mạng, tiến trình ngừng bắn tại Gaza đang bước vào thời điểm bản lề. Thỏa thuận ngừng bắn do Mỹ làm trung gian và được Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc (LHQ) thông qua vào tháng 10 đã giúp chấm dứt các đợt không kích của Israel cũng như mở ra một lộ trình an ninh mới cho Dải Gaza.

Theo thỏa thuận ngừng bắn do Mỹ bảo trợ, Hamas cam kết trả tự do và bàn giao thi thể của 47 con tin bị bắt hồi tháng 10-2023, trong khi quân đội Israel rút về sau Giới tuyến Vàng và kiểm soát hơn một nửa lãnh thổ Dải Gaza. Giai đoạn tiếp theo liên quan đến việc Hamas giải giáp, Israel tiếp tục rút khỏi Dải Gaza, chính quyền chuyển tiếp được thành lập và lực lượng quốc tế tới đây để ổn định tình hình.

Trong giai đoạn đầu của thỏa thuận ngừng bắn, Hamas đã trả tự do 20 con tin Israel cuối cùng còn sống để đổi lấy khoảng 2.000 tù nhân Palestine. Israel cũng đã rút về tuyến đình chiến nhưng vẫn kiểm soát 58% diện tích Gaza, theo Politico. Theo kế hoạch, Israel sẽ rút lui sâu hơn nữa trong giai đoạn hai khi một chính quyền chuyển tiếp được thành lập tại Gaza và một lực lượng an ninh đa quốc gia được triển khai, Hamas bị giải giáp và quá trình tái thiết bắt đầu.

Vấn đề khó khăn hiện nay là vai trò của lực lượng ổn định quốc tế (ISF). Theo nghị quyết 2803 của LHQ, lực lượng này sẽ đặt dưới sự chỉ đạo của "Hội đồng Hòa bình" do ông Trump đứng đầu. Tuy nhiên, thông số cụ thể về thành phần, quyền hạn hay địa bàn hoạt động vẫn chưa được thống nhất. Israel úp mở rằng có thể cân nhắc "các phương án thay thế" cho mô hình ISF, trong khi chưa đưa ra chi tiết cụ thể. Hamas phản đối việc ISF đảm nhiệm vai trò giải giáp, gọi đó là chuyện "không thể chấp nhận".

Một trở ngại khác là việc mở cửa trở lại Rafah, vốn là cửa khẩu duy nhất của Gaza với thế giới bên ngoài không qua Israel. Dù Tel Aviv tuyên bố sẵn sàng mở cửa để người dân rời khỏi Gaza, Palestine và Ai Cập lo ngại đây là kế hoạch ép người Palestine di tản vĩnh viễn. Hamas cáo buộc Israel không tuân thủ cam kết về tiếp cận nhân đạo và để thị trường tư nhân chiếm dụng phần lớn hàng hóa, khiến đa số người dân Gaza tiếp tục rơi vào tình trạng thiếu ăn và không nơi cư trú.

Israel đã nhiều lần tiến hành các cuộc không kích kể từ khi lệnh ngừng bắn có hiệu lực, với lý do là nhằm ngăn chặn các cuộc tấn công hoặc phá hủy cơ sở hạ tầng của các thành viên Hamas. Cơ quan Y tế Gaza cho biết 373 người Palestine đã thiệt mạng kể từ khi lệnh ngừng bắn bắt đầu.

Tuyên bố của Hamas

Ông Bassem Naim, thành viên cấp cao Cục Chính trị Hamas, nói rằng tổ chức này sẵn sàng thảo luận về tương lai kho vũ khí của họ như một phần của giai đoạn hai trong thỏa thuận ngừng bắn. Ông khẳng định Hamas vẫn bảo lưu "quyền kháng cự" nhưng có thể hạ vũ khí trong tiến trình hướng tới thành lập Nhà nước Palestine. Mặc dù không nêu chi tiết về cách thức triển khai đề xuất này, song quan chức Hamas cũng gợi ý về một lệnh ngừng bắn dài hạn từ 5-10 năm để các cuộc thảo luận diễn ra.

Cho tới nay, chưa có tín hiệu nào cho thấy đề xuất trên có thể đáp ứng yêu cầu giải giáp Hamas của Israel. Tuy nhiên, giới quan sát nhận định việc Hamas lần đầu tiên công khai đề cập khả năng xử lý kho vũ khí theo hướng "đóng băng" hoặc "không sử dụng" là bước thay đổi đáng chú ý trong lập trường của lực lượng này.

Cùng lúc đó, Tướng Eyal Zamir, Tổng tham mưu trưởng Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF) phát biểu trong chuyến thăm Beit Hanoun và Jabaliya ở Dải Gaza rằng phòng tuyến "đường vàng" hiện là biên giới mới của Israel, "Đường vàng" là dải đánh dấu khu vực IDF chưa rút quân, được quy định theo thỏa thuận ngừng bắn giữa Israel và Hamas từ ngày 10-10. Tướng Zamir nói rằng IDF hiện đã nắm quyền "kiểm soát hoạt động trên các khu vực rộng lớn của Dải Gaza", đồng thời tuyên bố lực lượng Israel "sẽ vẫn" ở lại những khu vực này.

AN BÌNH